Bastidedorpen zijn er genoeg in Zuidwest-Frankrijk, maar dit is wel een van de mooist gelegen: Valence-sur-Baïse in de Gers. Ik ontdekte er een prachtig uitzichtpunt dat je vergezichten biedt op de glooiende heuvels van de Gers en in de verte de hoge besneeuwde Pyreneeëntoppen.
StreektipsWil jij ook op vakantie naar de Gers? Misschien heb je wat aan deze tips!
Oorlogen
Valence-sur-Baïse ligt op een rotsachtige verhoging in het landschap tussen Auch en Condom, aan de riviertjes Baïse en de Aloue. De bastide werd in 1274 opgericht in een samenwerking tussen de graaf van Armagnac en de abt van Flaran. Die laatste stelde land ter beschikking, het nieuwe dorp werd namelijk op een steenworp afstand van de abdij gevestigd. Het lijkt erop dat het dorp vervolgens snel verrees, want al in 1303 werd de kerk gebouwd.
Vanaf het begin bevond de bastide zich in het middelpunt van het conflict tussen de Fransen en Engelsen. Tien jaar na de oprichting overleed de graaf van Armagnac, en diens zoon ging over naar de Engelse kant, waarmee ook zijn bezittingen onder Engels bewind vielen. In de veertiende en vijftiende eeuw wisselde het dorp meermaals van kant, tot in 1473 de bezittingen van de graaf van Armagnac definitief in handen van de Franse kroon kwamen.
De centrale positie van de bastide verklaart waarom het dorp een omvangrijk verdedigingssysteem had, met muren, torens en poorten. Ook in de zestiende eeuw, tijdens de godsdienstoorlogen tussen katholieken en protestanten, kwamen die verdedigingswerken van pas. In 1594 kwam de strijd tot een einde en zorgde de koning ervoor dat de verdedigingswerken deels ontmanteld werden.
Miniatuur
Het is nog vroeg op de ochtend als ik mijn auto parkeer op het centrale plein van de bastide. De zon doet zijn best om door de dunne sluierbewolking heen te breken, maar slaagt daar nog niet echt in. Valence-sur-Baïse komt langzaam tot leven, er komt een bestelwagentje aanrijden. De bestuurder parkeert voor de kerk en opent de deuren ervan. Voor hier naar binnen te gaan, besluit ik even een rondje door het dorp te lopen. Ik had van tevoren gelezen dat je in de kerk omhoog kunt klimmen naar een balkonnetje met uitzicht op de Pyreneeën, en dat wil ik graag voor het laatst bewaren.
Om het centrale plein van het dorp staan aan alle kanten de typische huizen die je in een bastide verwacht, met stenen gevels en gewelfde bogen. Ik loop via de Rue Victor Hugo naar het zuiden, waar de Porte de l’Hérisson ligt, de enige overgebleven poort van het dorp. In het gebouwtje is een miniatuur te bewonderen van oude huisjes en ambachten, leuk om even binnen te stappen. Maar vooral kom je hier vanwege de weg die net buiten de poort langs de oude muren loopt. Aan de rechterkant de kalkstenen rotsen met daarboven de huizen en muren, aan de linkerkant een weids uitzicht op de Pyreneeën.
Gezang uit de Gascogne
Vervolgens ga ik naar de Grande Rue, waar een zaaltje is met informatie over bastides in de Gers. Deze is helaas nog gesloten als ik er langs loop, en dus loop ik terug naar de kerk. Het gebouw stamt uit de begintijd van de bastide, maar is in de loop der tijd nogal aangepast. Het meest recent nog in de tweede helft van de negentiende eeuw, toen de voorgevel verhoogd werd en er een tweede toren verrees, symmetrisch aan de eerste. Alleen het portaal laat aan de buitenkant nog zien hoe het kerkje in de middeleeuwen uit moet hebben gezien. Ook van binnen werd de kerk vergroot, het hoofdeinde van de kerk en delen van de muren zijn nog min of meer origineel.
Na binnenkomst in de kerk ontdek ik aan de linkerkant naast het portaal een deurtje dat op een kiertje staat. Hierachter bevindt zich de trap omhoog. Als ik aan de eerste treden begin, hoor ik boven me het gekoer van de duiven die via diverse openingen de kerktoren in kunnen komen. Met flink wat gefladder maken ze zich uit de voeten, hoe hoger ik kom. Na een zestigtal treden kom ik boven in het gebouw uit, waar een deurtje is dat toegang geeft tot het balkon tussen de twee torens in.
Voor me en achter me opent zich het landschap van de Gers zich. Groene glooiende weides, onderbroken door boerderijen, dorpjes waarboven kerktorentjes uitsteken, en verder naar het zuiden de witte toppen van de Pyreneeën. Aan de rand van het balkon is een informatiebord bevestigd met daarop de namen van de belangrijkste bergen die je kunt zien. ‘Si proches, si loin’, zo dichtbij, zo ver… Je kunt ze bijna aanraken, lijkt het. Maar hemelsbreed is het toch nog een kilometer of 130.
Een plekje om stil van te worden, en je fototoestel tevoorschijn te pakken. Om de serene sfeer die er boven de kerk toch al heerst nog te versterken zit er onder het informatiebord een knop, met daarbij de woorden ‘Appuyez ici’, druk hier. Doe je dat, dan hoor je uit een luidspreker de klanken van een traditioneel eeuwenoud lied uit de Gascogne, over een jongen die zijn geliefde aan de andere kant van de Pyreneeën heeft. Zo dichtbij, en toch zo ver weg.
Ook leuk: om de zoveel tijd zie ik verschillende roofvogels overvliegen. Vale gieren uit de Pyreneeën? Voor hen is de afstand blijkbaar wat makkelijker te overbruggen. Met zulke grote vleugels zou ik het ook wel weten, en even een uitstapje maken naar die machtige bergtoppen verderop.
Vond je dit een handig en interessant artikel? Bewaar het dan op je Pinterest!
