In de grensstreek van de departementen Corrèze, Lot en Dordogne vind je enkele van de mooiste dorpjes van Frankrijk. Een daarvan is het prachtige middeleeuwse Turenne, een dorpje op een heuveltop, bekroond met een indrukwekkende burcht. Ik bezocht het in het voorjaar, tijdens mijn verblijf op het centraal in de Dordognestreek gelegen vakantiepark Domaine de Lanzac.
Zelf ook een bezoek brengen aan deze streek? Misschien heb je iets aan deze tips!
Wie het stadje Turenne voor het eerst ziet liggen, voelt instinctief aan dat het een boeiende geschiedenis moet hebben. Het is een indrukwekkend gezicht als we, rijdend over de D8, plotseling het heuveldorp aan onze linkerhand ontwaren. Als ik de deur van de auto achter me sluit en de nauwe straatjes inloop, voelt het direct of je in een heel andere tijd terecht bent gekomen.
Heren van Turenne
We schrijven de 9e eeuw na Christus. Na het overlijden van Karel de Grote is Frankrijk verscheurd achtergebleven. In het noorden zaaien de Vikingen dood en verderf, in het zuiden vecht men mee met de Spanjaarden om de moslims uit Europa te verdrijven.
In de nalatenschap van Karel de Grote konden tal van kleine feodale staatjes ontstaan, en zo wordt Turenne rond 823 de vestigingsplaats van de eerste van de Heren van Turenne. Door mee te vechten in de kruistochten, krijgen de Heren van Turenne grote privileges, en overheersen ze vanuit hun burcht een steeds groter wordend gebied. De absolute bloeiperiode van Turenne ligt in de 14e tot de 17e eeuw. Op het hoogtepunt strekt het grondgebied zich uit over grote delen van wat nu de departementen Lot, Corrèze en Dordogne zijn, en telt het zo’n 100.000 inwoners.
Vrijstaat
In het bestuur van de onderdanen heeft Turenne praktisch autonomie. De koning van Frankrijk moeten ze enkel de nodige eer bewijzen, van belasting aan de koning zijn ze vrijgesteld, en over eigen grondgebied ligt de macht volledig bij de Heren van Turenne. Toen de koning zo bijvoorbeeld de verbouw van tabak verbood in Frankrijk, gold die regeling niet voor Turenne, waar de tabaksvelden bijgevolg juist toenamen.
In de loop der tijd heersen er vier verschillende families over Turenne, de laatste twee waren het meest van belang. Uit de Beaufort-familie kwamen twee Avignon-pausen, en een beruchte graaf, Raimond de Turenne. Na de familie Beaufort volgde de familie De la Tour d’Auvergne, die grote macht zou krijgen. Ze voerden bijvoorbeeld ook het bewind over de Noord-Franse stad Sedan, met het beroemde, gigantische kasteel. Henri de la Tour d’Auvergne wordt maarschalk onder koning Henri IV en trouwt in 1595 in Den Haag met Elisabeth van Nassau, de dochter van Willem van Oranje. Uit dat huwelijk worden acht kinderen geboren, waaronder Henri, die later zou dienen als maarschalk-generaal onder Louis XIV. Het graafschap Turenne is inmiddels protestants en komt zo in het midden te staan van de godsdienstoorlog tussen protestanten en katholieken.
Gedurende zo’n acht eeuwen lang was Turenne min of meer onafhankelijk van de Franse kroon, tot in 1738. De laatste van de familie De la Tour d’Auvergne verkocht het graafschap toen namelijk aan koning Louis XV, om zo zijn gokschulden te kunnen aflossen. De inwoners van het gebied waren vanaf dat moment onderdanen van de koning, en werden aan hem belastingplichtig. Op die manier kwam er dus een einde aan de quasi-onafhankelijkheid van het laatste feodale graafschap van Frankrijk.
Uitzicht
Vandaag de dag is Turenne een klein plaatsje, met zo’n 750 inwoners. Omdat Louis XV direct na de koop van Turenne het kasteel liet vernietigen, is er van de eens grootse burcht niet heel veel meer over. Toch is het niet moeilijk voor te stellen hoe het geweest moet zijn. De contouren zijn nog duidelijk aanwezig, en behalve dat zijn ook de twee belangrijkste torens bewaard gebleven. De hoogste, de Tour César, is tegelijk de oudste. Ooit gebouwd als uitkijktoren en voor de communicatie met verderop gelegen torens, nu kun je er bovenop klimmen om te genieten van een magnifiek uitzicht over het stroomgebied van de Dordogne. Het is vooral daarboven dat je een idee krijgt van de grootsheid van het graafschap Turenne: met mooi weer kun je zelfs de honderd kilometer verder gelegen vulkanische bergtoppen van de Cantal bewonderen.
Tussen de twee torens in, op de fundamenten van het kasteel, is nu een rustige Franse tuin aangelegd. Om de burcht heen staan talloze laat-middeleeuwse huizen die het dorp een karakteristieke uitstraling geven. Verder vind je overal in het plaatsje resten van versterkingen, er zijn uitzichtspunten, kelders en twee kerkjes. Ook de stadspoort is de moeite waard.
Turenne, het was eens de hoofdstad van een machtige streek, een plaats van betekenis. Nu rest er nog de herinnering, vaak verstild, maar nog altijd niet uitgewist. Loop er doorheen en beeld je in hoe het was, laat je verrassen door de nauwe straatjes, de rijkdom aan details, de oude huizen van edelmannen en gegoede burgers en natuurlijk het betoverende uitzicht over de omliggende streek.
Hallo Martijn,
Iedere x als ik een mail krijg van Frankrijk Puur, open ik die als eerste want ik , ben zo benieuwd waar naar je ons nu weer heen brengt met de mooie foto,s en de beschrijvingen. We hebben er al veel aan gehad.
De beschrijving van hrtbkasteeldorpje Turenne is interessant en wervend.
Mijn Franse voorouders waren belastingplichtig aan Castelneau het aanpalende Graafschap.
Één van mijn voorouders mocht de titel Seignueur Longayroux de St . Saury voeren.
Genealogisch onderzoek leidde mij naar de bron van mijn Franse voorouders het gehucht met mijn naam !
Verre Franse familieleden die ik ontmoette, noemde mij gekscherend ‘Géant du Nord ‘ . Ja, dat krijg je als je ook ‘Neerlands bloed ,van moederszijde, in de aderen krijgt 😉