Een mooi alternatief voor de Franse tolwegen: de route nationale. Als je Frankrijk doorkruist over de binnenwegen zie je meer van de omgeving en ben je vaak goedkoper uit. Reis tolvrij door Frankrijk en geniet van de mooiste landschappen, dorpen en steden. Waar je ook naar toe wilt, de (voormalige) routes nationales zijn een mooi middel om er te komen. Een stukje rustiger dan de tolwegen, maar ook weer niet zo smal en bochtig dat het niet opschiet. Op weg naar Spanje? Vermijd de drukke autoroutes en rij rustig over de nationale wegen naar Zuid-Frankrijk. Je kunt de route nationale met vrijwel elk vervoermiddel nemen, of je nu met de auto, motor, camper of caravan op vakantie gaat. Maar wat zijn dit eigenlijk voor wegen, en wat zijn de bekendste?
Geschiedenis
We komen ze tijdens onze roadtrips door Frankrijk vaak tegen: oude Michelinborden en kilometerpalen van N-wegen. Op veel plekken zijn de bornes Michelins blijven staan terwijl de wegnummers al lang zijn vernieuwd, als aandenken aan vroeger tijden. Ze nemen je mee terug naar een tijd waarin het toerisme in opkomst was doordat steeds meer mensen een auto en vrije tijd hadden. De tijd vóór de aanleg van de snelwegen. Het tijdperk van slow travel, waaraan in Frankrijk pas laat in de jaren zeventig een einde kwam. Want hoewel de eerste snelweg net na de oorlog opende (de A13), duurde het lang voordat het hele land voorzien was.
Om wat van het Franse wegennetwerk te begrijpen, moeten we even terug in de tijd. Net als bij wel meer dingen in het moderne Frankrijk, stond Napoléon aan de basis van de nummering van het huidige nationale wegennet. Hij gaf 229 doorlopende wegen een nationale klassering en voorzag ze van een nummer. Het ging om bestaande routes, waarvan een aantal zelfs al in de Romeinse tijd in gebruik waren. Sommige van de wegen waren al eerder bekend als koninklijke route, maar niet eerder was het Franse wegennet op zo’n centrale manier georganiseerd. De nummers 1-14 waren van het grootste belang, daarna kwamen de wegen van 15-27 en vervolgens het resterende deel van 28 tot 229. Na de terugkeer van de monarchie werden de routes impériales hernoemd naar routes royales, waarbij enkele nummers vervielen omdat ze door de teruggave van grondgebied geheel buiten de Franse grenzen lagen. De routes royales zijn in de basis qua nummering en ligging dezelfde als die niet veel later de routes nationales zouden worden. Een groot deel van de twintig belangrijkste routes vertrokken vanaf het nulpunt bij de Eiffeltoren in Parijs. Vanaf 1972 tot 2006 hield de Franse staat een grote opschoning en werden verschillende routes nationales geheel of gedeeltelijk gedeklasseerd. Hiermee kwam het beheer bij de afzonderlijke departementen te liggen. Dat hield verband met de steeds groter wordende dichtheid van het netwerk aan snelwegen, die vaak vlak naast de N-wegen werden aangelegd en eenzelfde nummer kregen. Veel van de ‘nationale’ routes waren daardoor niet langer van nationaal belang. Een aantal bleef echter wel in gebruik, waaronder stukken van iconische routes zoals de N6 en N7. Zo komt het dat delen van de oude routes nationales soms ineens een D-weg worden. Maar in de volksmond staan sommige inmiddels departementale routes nog steeds bekend als nationale route (RN, of simpelweg ‘la nationale‘).
D- en C-wegen
Behalve snelwegen (A) en N-wegen zijn er in Frankrijk nog een paar andere soorten wegen. Dit zijn de departementale wegen (D-nummer) en de gemeentelijke wegen (C-nummer). De departementale wegen worden beheerd door het departement waar ze liggen. Daardoor kan het gebeuren dat een weg bij de grens van een departement van nummer verandert, of juist dat meerdere wegen in verschillende departementen eenzelfde wegnummer hebben. De D- en C-wegen zijn heerlijk om overheen te rijden en er valt in zowat elke bocht wel weer wat bijzonders te ontdekken. De typische D- en C-wegen zijn wat minder geschikt om grote afstanden in korte tijd mee te overbruggen. Uitgezonderd dan wel de voormalige N-wegen die tegenwoordig een D-nummer hebben, die vaak wat rechter zijn en soms zelfs vier banen tellen. In ons boek Frankrijk Puur Roadtrips gaan de routes overigens vrijwel alleen maar over D- en C-wegen, een enkele keer een stukje over een N-weg.
Verder heb je sinds een aantal jaar ook routes métropolitaines, grootstedelijke wegen, met een M-nummer. Die vind je rondom de grote steden, in zones die georganiseerd zijn als metropoolregio.
Belangrijkste nationale routes
In vroeger tijden waren de routes nationales de belangrijkste verkeersverbindingen tussen de verschillende regio’s in Frankrijk. Met de opkomst van de auto gingen steeds meer mensen eropuit, in het weekend of in de lange zomervakanties. Langs de routes nationales ontstond een hele economie van garages, benzinepompen, restaurants en hotels. Toen de snelwegen aan populariteit wonnen en de plek gingen innemen van de routes nationales, was het veelal gedaan met al die toeristische voorzieningen. Nog steeds kun je langs de nationale routes de vergane glorie zien in de vorm van veel vervallen gebouwen en half vervaagde reclameposters en -schilderingen. Veel mensen hebben nog nostalgische gevoelens bij het rijden over de oude routes, die doen terugverlangen naar de tijd dat het reizen allemaal net een tikje langzamer ging.
Route Nationale 6 (RN6)
De Route Nationale 6 was ooit een van de belangrijkste verbindingen tussen Parijs en Italië, via Lyon en de Savoie. Stukken van deze route waren ook in de Romeinse tijd al in gebruik als doorgaande verbinding. Tegenwoordig is een groot deel geklasseerd als departementale route. Langs de route kun je nog goed zien dat er eens betere tijden waren. Veel van de dorpen en steden waar je voorbijrijdt zijn inmiddels ingedut, in sommige is nog iets te beleven van de oude glorietijd, zoals in Saulieu in de Morvan. De belangrijkste steden langs de route zijn, na Parijs, Melun, Sens, Auxerre, Avallon, Chalon-sur-Saône, Lyon en Chambéry.
Route Nationale 7 (RN7)
De Route Nationale 7 is de meest iconische van alle nationale routes. Het was in de hoogtijdagen de langste route, met bijna duizend kilometer, en verbond Parijs met Fontainebleau, Montargis, Nevers, Moulins, Roanne, Lyon, Valence, Avignon, Aix-en-Provence, Brignoles, Cannes en Nice. Talloze vakantiegangers gebruikten de route in het verleden om in de zomermaanden vanuit de hoofdstad en omliggende steden naar de Côte d’Azur af te zakken. Ook Nederlanders en Belgen togen via deze route naar het zuiden. De RN7 kreeg ook wel de bijnamen Route des vacances en Route bleue. Nog steeds is het een veelgebruikte route voor mensen die rustig naar Zuid-Frankrijk willen afzakken. Langs de route zijn musea, retro-café’s en allerlei elementen die herinneren aan de hoogtijdagen. Op sommige stukken is echter ook hier de vergane glorie goed te zien. Grote delen zijn inmiddels gedeklasseerd naar departementale route.
Route Nationale 10 (RN10)
De Route Nationale 10 was de route om te nemen als je naar de Atlantische kust of verder richting Baskenland en Spanje wilde. Ook deze route was in de klassieke oudheid al bekend. Landschappelijk gezien is het een wat minder spectaculaire weg dan de RN6 of de RN7, maar hij voert wel naar bijzondere toeristische bestemmingen. Onderweg kom je onder andere langs Versailles, Rambouillet, Chartres, Tours, Poitiers, Angoulême, Bordeaux en Bayonne. Ook hiervan is tegenwoordig nog maar een deel in gebruik als N-weg, het grootste stuk bestaat inmiddels uit departementale wegen, en een stukje tolvrije snelweg A63, het grootste deel tussen Bordeaux en Bayonne. Lange gedeeltes van de route werden al snel vierbaansweg en zijn dat nog steeds. Tegenwoordig is het een ideale route om de tolwegen te vermijden, wanneer je richting Bordeaux of verder naar Spanje wil.
Route Nationale 12 (RN12)
De weg naar het ‘einde van de wereld’, Finistère. Vanuit Parijs kun je met de N12 tolvrij door Normandië via Alençon naar Bretagne. In Bretagne rijd je vanuit de hoofdstad Rennes naar de noordkust, waar de mooiste pareltjes op je liggen te wachten. Het eindpunt van de N12 is Brest, de meest westelijke stad van het Franse vasteland.
Route Nationale 85 (RN85)
De Route Nationale 85 leidt je door een deel van de westelijke Franse Alpen, via La Mure, Gap en Digne-les-Bains. Dat is op zich al een mooie route, maar deze route nationale kreeg extra bekendheid omdat het traject een deel vormt van de legendarische Route Napoléon, die de bekende keizer nam op zijn terugkeer van Elba naar Parijs. In dit artikel lees je daar meer over.
Route nationale 113 (RN113)
De belangrijkste routes nationales hadden Parijs als startpunt, of in elk geval een richting die van noord naar zuid voerde. Dat gold echter niet voor alle routes, want de RN113 verbond Bordeaux met Marseille. Dat was wel pas in de twintigste eeuw, want voor die tijd moest je tussen beide steden een route nemen die gebruik maakte van diverse routes nationales, zoals de RN 538 tussen Marseille en Salon-de-Provence. Tegenwoordig is een groot deel gedeklasseerd naar departementale route. Je herkent ze aan de nummeringen eindigend op 13, zoals de D113 in Bouches-du-Rhône, de D6113 in Gard en Aude en de D813 in Haute-Garonne, Tarn-et-Garonne en Lot-et-Garonne.
Kaart van de route nationale
Wil je zelf ook ouderwets toeren door Frankrijk, over voormalige N-wegen? Het is soms lastig om op basis van de huidige situatie een goed overzicht te krijgen van de exacte loop van de routes nationales. Je zou bijvoorbeeld kunnen starten bij oude kaarten. Op ANWB-kaarten of Michelin-kaarten uit de jaren zeventig en tachtig staan de N-wegen goed aangegeven. Of begin eens bij deze kaart uit 1922, waar de nationale routes ook op staan aangegeven. De wegnummering komt niet helemaal overeen met de situatie in de tweede helft van de twintigste eeuw, maar het grootste deel klopt wel. Vervolgens kun je via Google Maps of een recente Michelin Wegenatlas kijken over welke wegnummers de voormalige N-wegen tegenwoordig voeren.
Online over de oude routes reizen kan onder meer via de website surma-route.net, waar je allerlei foto’s en verhalen over de voormalige routes nationales vindt. Wil je de route van de N7 rijden? Dan mag je het boek Langzaam door Frankrijk niet missen. Dit boek leidt je langs de route en laat je allerlei mooie plekken ontdekken.
Frankrijk Puur Roadtrips
Op zoek naar mooie ritten in Frankrijk, met de auto, motor of camper? Dan is het boek Frankrijk Puur Roadtrips wat voor jou. Je vindt hierin maar liefst vijftig kant-en-klare reisroutes in het hele land, inclusief tips voor campings en bezienswaardigheden onderweg.
