Midden op het Franse platteland, aan de grens van de Vogezen met de Haute-Marne, ligt een onooglijk dorp met een bijzondere geschiedenis. Het plaatsje Grand bezit opmerkelijke overblijfselen van het Romeinse Rijk: een buitengewoon groot amfitheater en een al even grandioos mozaïek. In vroeger tijden lag hier een Romeinse stad die hoogstwaarschijnlijk bekend stond onder de naam Andesina, met zo’n twintigduizend inwoners. Daar is nu weinig meer van over, behalve dus een mooie verzameling archeologische vondsten.
StreektipsOok op vakantie naar deze veelzijdige streek? Misschien heb je wat aan deze tips!
We bezoeken Grand terwijl we op weg zijn naar de Alpilles in Zuid-Frankrijk. In de buurt hebben we een gîte op een leuke camping gevonden waar we twee nachtjes verblijven, zodat we alle tijd hebben om een dagje in de omgeving rond te kijken. Met als belangrijkste doel een bezoek aan Grand, waar we al eerder over hadden gehoord.
Romeins mozaïek
In de contouren van het dorp kun je nog de afmetingen van de oude stad terugzien. Waarschijnlijk lag er om de hele nederzetting namelijk een stadsmuur, ongeveer op de plek waar nu nog een soort rondweg te vinden is. Een paar restanten van die muur zijn nog te zien, voorzien van wat toelichting op een informatiebord.
Onze eerste bestemming is echter het mozaïek, dat zich in een gebouw in het midden van het dorp bevindt. Dit mozaïek werd aan het eind van de negentiende eeuw ontdekt, en al snel beschermd met behulp van een overkapping. Deze werd in 1950 vervangen door het huidige gebouw. Bijzonder is dat het grote mozaïek, van 232 vierkante meter, vrijwel in zijn geheel en op de originele plaats bewaard is gebleven, waarbij het huidige gebouw ook de omtrek van de Romeinse zaal volgt. Wat voor gebouw hier precies stond is niet helemaal bekend, maar waarschijnlijk gaat het om een vrij luxueuze plek voor samenkomsten of vergaderingen. Het mozaïek bestaat uit een centrale afbeelding die deels, waarschijnlijk bewust, vernietigd is. Eromheen zijn afbeeldingen van een tijger, panter, beer en zwijn. Het middenstuk is volgens wetenschappers door een ware meester vervaardigd, het omliggende mozaïek diende meer als opvulling en werd door minder gekwalificeerde arbeiders gemaakt.
Het is niet moeilijk om je een voorstelling te maken van hoe het gebouw er ooit uit moet hebben gezien. Naast de uitzonderlijk gave staat waarin het grootste deel van het mozaïek zich bevindt, is er een kleine tentoonstelling ingericht met overige vondsten en een beknopte uitleg van de geschiedenis van het mozaïek en het dorp Grand.
Het mozaïek en het amfitheater zijn met een combinatieticket te bezoeken. Na de bezichtiging van het mozaïek wandelen we dus door het dorp verder in de richting van het amfitheater. Het zijn, naast wat delen van de stadsmuur en een ondergronds aquaduct, de enige overblijfselen van het eens zo grootse Romeinse Rijk in deze omgeving. Alhoewel… een geoefend oog herkent in de vele stenen gebouwen in het dorp zomaar nog meer sporen van de Romeinse tijd. Zo is de kerk deels uit Romeinse stenen opgetrokken, en ook in de gevels van veel huizen in het dorp zijn de nauwkeurig uitgehouwen vierkante steentjes en grotere natuurstenen blokken te ontdekken waarin je de hand van een Romeinse vakman kunt herkennen.
Amfitheater
Als we bij het amfitheater aankomen blijkt direct hoe imposant het bouwwerk moet zijn geweest. Van de zuidzijde is nog een groot deel bewaard gebleven, waaronder enkele bogen. Het doet qua grootte maar iets onder voor de arena’s van Nîmes en Arles, die zo’n 25.000 toeschouwers konden herbergen. Toegegeven, die zijn ons in een stuk betere staat overgeleverd. Maar het bijzondere is dat die van Grand gebouwd werd in een vrij eenvoudige provinciestad. Ook opvallend is dat het gebouw, dat stamt uit de eerste eeuw, deels gebruik maakt van de natuurlijke helling van het terrein. Aan de noordkant waren de tribunes overigens lager dan aan de zuidkant, wat ook vrij opvallend is voor een amfitheater. Lange tijd dacht men dan ook dat het hier ging om een soort combinatie van een gewoon Romeins theater, dat halfrond is, en een amfitheater, dat normaal gesproken volledig ovaal is. Na de vondst van de fundamenten van tribunes aan de noordkant is men hier weer van teruggekomen.
Door de reconstructie van een deel van de zitplaatsen met behulp van een houten stellage krijg je een nog beter idee van de vroegere omvang van dit monumentale gebouw. Je kunt vrij door de restanten van het theater rondlopen. Naast de tribunes, aan weerskanten van de gangen die naar het speelveld leiden, zijn nog enkele kamers bewaard gebleven waar je ook in kunt. Tot slot zijn er aan de noordkant van het amfitheater ook nog wat restanten gevonden van huizen en winkeltjes die vroeger langs de Romeinse weg stonden die hier ongeveer het tracé van de huidige D71 volgde.
