Geïnteresseerd in de Romeinse tijd? Dan is er in Frankrijk heel wat te zien. Van noord naar zuid en van oost naar west, overal in het land zijn nog sporen te vinden van de Romeinen. Van imposante aquaducten tot grootse arena’s en van mooi gedecoreerde villa’s tot statige tempels en badhuizen. Ga mee op ontdekkingstocht langs enkele van de mooiste overblijfselen die je in Frankrijk kunt vinden.
De Romeinen veroverden al snel na hun opkomst delen van Zuid-Frankrijk. Toch duurde het nog tot ongeveer het jaar 50 voor Christus tot heel toenmalig Gallië onder heerschappij van de Romeinen kwam. In snel tempo romaniseerde de samenleving vanaf dat moment. Er was niet echt sprake van een parallelle samenleving, de bestaande inwoners namen grotendeels de gewoontes van de Romeinen over en vermengden zich ook geregeld. Zo ontstond de Gallo-Romeinse samenleving, met invloeden van beide beschavingen. De macht kwam daarbij wel vanuit Rome, en ook grote bouwprojecten werden vanuit de door Rome aangestelde gezagsdragers aangestuurd. Daarom vond je in veel van de steden die ontstonden of herbouwd werden in elk geval de basale gebouwen die in alle Romeinse steden terugkwamen: een forum, een amfitheater, een theater, een of meerdere badhuizen en tempels, en een goede watervoorziening via aquaducten.
Pont du Gard


Een van de fraaiste en zeker de meest imposante monumenten uit de Romeinse tijd staat in het departement Gard. De Pont du Gard overspant de gelijknamige rivier, ook wel Gardon geheten. Het werd aangelegd rond het jaar 50 voor Christus, met als doel om de stad Nîmes van water te voorzien, via een aquaduct dat in totaal ongeveer vijftig kilometer telde. Voor zover bekend is het, met 49 meter hoogte, het hoogste aquaduct dat in de Romeinse tijd werd aangelegd. Het bouwwerk heeft honderden jaren dienstgedaan. In de achttiende eeuw werd de onderste etage verbreed om ook verkeer te kunnen laten passeren. Tegenwoordig kun je het bezoeken, iets verderop is ook een museum en bezoekerscentrum ingericht waar de geschiedenis van het aquaduct uit de doeken wordt gedaan.
Nîmes


Het water van de bovenstaande aquaduct stroomde naar de Romeinse stad Menausus, het latere Nîmes. Ruïnes van het waterverdelingsstation, het castellum divisorium, zijn nog steeds te zien. Maar er is meer moois dat teruggaat tot de Romeinse tijd. Zo staat midden in de stad het grote amfitheater waar nog steeds voorstellingen worden gegeven. Ook vind je in Nîmes een prachtig bewaard gebleven tempel, het Maison Carrée. Daar houdt het nog niet mee op, want er zijn ook nog restanten van wat waarschijnlijk een bibliotheek moet zijn geweest, foutief bestempeld als ‘Tempel de Diane’, er is een deel van een bassin van Romeinse oorsprong, delen van een stadspoort en een van de andere hoogtepunten is de Tour Magne, de ruïne van een oude verdedigingstoren.
Arles


Ook in Arles kun je niet om de Romeinse tijd heen. Je vindt er een prachtige arena, waar net als in Nîmes ook nog steeds voorstellingen worden gegeven. Op een steenworp afstand liggen de ruïnes van het antieke theater. Op een pleintje in de stad zijn nog de restanten van een tempel te zien, weggewerkt in een modernere gevel. Daarnaast Kun je een deel van de Romeinse thermen bezoeken die onder keizer Constantijn werden aangelegd. Nog interessanter zijn de overblijfselen van het cryptoportique, een ruimte onder het voormalige forum van Arelate, de Romeinse voorloper van Arles. Tot slot kun je ook nog langs Romeinse graven lopen bij Alyscamps, de oude begraafplaats waar diverse sarcofagen staan opgesteld. Voor de nodige duiding is het een goed idee om het plaatselijke museum te bezoeken. Toppunt van de collectie is een complete platbodem die opgedoken werd uit de Rhône en perfect geconserveerd is.
Glanum


Een van de belangrijkste Romeinse opgravingen vind je aan de noordkant van de Alpilles. Hier werd in de twintigste eeuw een deel van de Romeinse stad Glanum opgegraven, waarvan de ruïnes ergens rond de derde eeuw onder een dikke laag aarde verdwenen. Tegenwoordig kun je er vrij rondlopen, waarbij je een goed beeld krijgt van het leven in een Romeinse stad. Je ziet er hoe de stad evolueerde in de loop der eeuwen en kunt er bovendien genieten van het landschap waarin de ruïnes liggen. Net buiten de opgravingen kun je bovendien nog twee prachtige grafmonumenten bezichtigen, gewoon langs de kant van de weg.
Parijs


Wist je dat er ook in Parijs nog best wat te zien is van de Romeinse tijd? Dat begint al als je naar de kaart kijkt. In het stratenplan zie je namelijk enkele aanwijzingen dat we hier met een voormalige Romeinse stad van doen hebben. Twee hoofdstraten van een typische Romeinse stad zijn nog te herkennen: de cardo maximus lag onder de huidige Rue Saint-Jacques en de Rue de la Cité, een andere noord-zuidverbinding is tegenwoordig de Boulevard Saint-Michel. De decumanus maximus, de belangrijkste oost-west verbinding, is iets minder goed te zien maar lag ter hoogte van de Rue Soufflot. Het Île de la Cité was in de Romeinse tijd ook bewoond, en belangrijk als havenplaats. In de Crypte Archéologique onder het plein voor de Notre-Dame zijn nog de overblijfselen van de kade te zien. Verder kun je in het Musée de Cluny de restanten van een van de drie Romeinse badhuizen van Lutetia verkennen. Uniek is dat er zelfs nog een behoorlijk deel helemaal overeind staat, tegenwoordig is dit een zaal van het museum. Door deel te nemen aan speciale wekelijkse rondleidingen kun je ook in de ondergrondse gedeeltes van de thermen komen. Als je vanaf het museum verder het Quartier Latin inloopt, kom je uiteindelijk ook uit bij het voormalige amfitheater. Hiervan is weinig meer bewaard gebleven, maar nog wel de plek en de contouren. Bijzonder om deze plek midden in Parijs te ontdekken.
Cassinomagus


Overal in Frankrijk tref je de restanten van Romeinse badhuizen, ook wel thermen genoemd. Een van de allermooiste ruïnes ligt op de grens van de departementen Charente en Haute-Vienne. Ooit lag hier de stad Cassinomagus. Tegenwoordig is het een klein dorp met de naam Chassenon. Ten zuiden van het dorp zijn de overblijfselen teruggevonden van een groot badhuis. De staat van bewaring en de manier waarop het gepresenteerd wordt maken het tot een van de meest bijzondere badhuizen van Frankrijk. Op sommige plekken staan nog muren van zeven meter overeind. Ook opmerkelijk is de grootte van de bassins, er zijn er twee van ongeveer tien bij vijftien meter. Elders rondom Chassenon zijn ook nog andere opgravingen gedaan, maar daarvan is helaas weinig te zien. Wel vind je bij de thermen ook nog de plek waar een tempel heeft gestaan.
Autun


Autun is een typisch voorbeeld van een Romeinse stad die nieuw gebouwd werd na de verovering van Gallië. Dat de Romeinen er succesvol in waren om de lokale bevolking aan zich te binden blijkt uit het feit dat de nabijgelegen stad Bibracte in korte tijd in verval raakte door de groei van Autun. In de stad zijn tegenwoordig nog belangrijke Romeinse overblijfselen te vinden. De meest interessante zijn twee poorten, een theater en de restanten van een tempel, net buiten het centrum. Het beste beeld van de Romeinse stad krijg je echter in het plaatselijke museum, waar je ook een van de topstukken kunt bewonderen: een rond mozaïek van Bellerophon, een figuur uit de Griekse mythologie.
Villa de Séviac


Badhuizen waren er veel in het oude Romeinse rijk, maar villa’s nog veel meer. Je had twee soorten, de villa urbana en de villa rustica. Die eerste was meer een buitenverblijf voor rijke stedelingen, bij de tweede ging het om grote boerenbedrijven waar een rijke eigenaar de scepter zwaaide. Nog steeds zijn er ook in Frankrijk veel ruïnes van villa’s te vinden. Een van de mooiste vind je in het departement Gers, in het zuidwesten van Frankrijk, bij het dorp Montréal. Bijzonder bij deze is dat er ook veel mooie mozaïekvloeren bewaard zijn gebleven. Door een bezoek aan deze villa en het bijbehorende bezoekerscentrum krijg je een prachtig beeld van het leven op zo’n villa op het platteland.
Grand


Nu we het toch over mozaïekvloeren hebben: die in het plaatsje Grand is groter dan groot. Het mozaïek van grand werd aan het eind van de negentiende eeuw ontdekt en al snel besloot men om een gebouw eroverheen te plaatsen met precies dezelfde afmetingen. Als bezoeker kun je om het mozaïek heenlopen en zo de details van alle kanten bekijken. Maar Grand is om meerdere redenen interessant als je van de Romeinse cultuur houdt. In vroeger tijden lag hier de stad Andesina, met zo’n twintigduizend inwoners. In de contouren van het dorp vallen nog de afmetingen van de oude stad te zien. Op diverse plekken zijn ook nog wat vondsten te bezichtigen, zoals de stadsmuren en delen van een aquaduct. De belangrijkste ruïne ligt aan de oostkant. Daar vind je namelijk de restanten van het amfitheater. Ooit konden hier zo’n vijfentwintigduizend bezoekers terecht, waardoor het maar net iets kleiner is dan die in Arles of Nîmes.
De Latijnse benaming voor het gebied dat tegenwoordig ongeveer Frankrijk is, was Gallia.
Na de slag bij Alesia in 52 voor Christus heersten de Romeinen over heel het tegenwoordige Frankrijk.