Klaterende watervallen, kronkelende paadjes en een kleurrijke bloemenzee, dansend op de wind. Een prachtig aangelegde tuin is misschien niet het eerste wat je verwacht, als je je door de haarspeldbochten van een hoge alpencol wringt. Toch vind je op verschillende plekken in de Franse Alpen indrukwekkende botanische tuinen. Eerder bezochten we al de beroemde Jardin alpin op de Col du Lautaret en La Jaÿsinia in Samoëns. Tijdens een roadtrip op de grens van Italië en Frankrijk stuitten we op nog zo’n prachtexemplaar, de botanische tuin Chanousia op de Col du Petit-Saint Bernard.
Van 1860 tot 1909 werd het Hospice du Petit-Saint-Bernard, dat destijds nog op Italiaans grondgebied lag, gerund door abt Pierre Chanoux. In 1980 begon hij, vanuit zijn passie voor botanie, met de aanleg van een tuin. Abt Pierre wilde de mooiste en meest bedreigde alpiene plantensoorten verzamelen, zodat mensen ze konden bewonderen en leren respecteren. De hortus werd ingehuldigd in 1897 en vernoemd naar de oprichter ervan.
Tweede Wereldoorlog
In de Tweede Wereldoorlog raakten het hospice en andere gebouwen zwaar beschadigd en al het wetenschappelijk materiaal dat aanwezig was, zoals apparaten en boeken, werd vernietigd. Na de oorlog werd het grondgebied rondom het hospice door het Verdrag van Parijs toegewezen aan Frankrijk. De tuin was zwaar verwaarloosd, dus startte in 1976 een restauratieproject. Tussen de spontaan opgekomen planten gingen onderzoekers op zoek naar flora die de verwaarlozing had overleefd. Ze spoorden meer dan honderd planten op.
De tuin nu
Omdat er op de Kleine Sint-Bernhardpas soms zelfs in juli nog sneeuw valt, is het groei- en bloeiseizoen in de tuin kort, soms zelfs minder dan twee of drie maanden. Dat beperkt de keuze van de planten. Toch vind je in de tuin bijna duizend typische alpenplanten van over de hele wereld. De soorten zijn gerangschikt op standplaats, zoals veengebieden, natte oevers en kalksteen. Om de alpiene soorten in stand te houden, worden ieder jaar zaden geoogst. Deze worden op lagergelegen gebieden gezaaid, omdat het daar warmer is, of ze worden opgestuurd naar alpentuinen over de hele wereld. Ook verzamelen en vermeerderen de medewerkers van de tuin planten uit de vrije natuur.
De hoeveelheid planten en de schoonheid ervan zijn niet de enige troeven van de tuin. Tussen de bloembedden door kijk je namelijk uit op onder andere het massief van de Mont-Blanc. Kleine, kwetsbare bloemetjes tegen een achtergrond van de ongenaakbare bergen: hier toont zich de verscheidenheid van de natuur in één oogopslag.
Chanousia bezoeken
Vanaf eind juni tot half september is de botanische tuin tegen een kleine vergoeding te bezoeken. Wij betaalden (zomer 2022) een bedrag van € 5,- per persoon. In de tuinwinkel kun je verschillende gidsen en plantjes kopen.
Vergeet ook niet om even een rondje te lopen over de rest van de col. Je vindt hier, naast de restanten van het hospice, ook nog sporen uit vroeger tijden. Ook in de Romeinse tijd staken reizigers hier de bergen over, getuige de ruïnes van een Romeinse pleisterplaats en een voie romaine (Romeinse weg). Strijk daarna nog even neer in een van de ligstoelen op de alpenweide, met een kop koffie en huisgemaakte taart uit het restaurant op de col, om nog even rustig te genieten van de besneeuwde toppen van het Mont Blanc-massief en de omliggende bergen.
